Sjabloon voor een lean canvas

Wat is een lean canvas?

Het lean canvas, ontwikkeld door Ash Maurya, is een framework van één pagina, gebaseerd op de principes van Lean. Het is ontworpen om ondernemers te helpen snel en op visuele wijze de belangrijkste onderdelen van een bedrijfsidee vast te leggen.

Het lean canvas speelt een cruciale rol bij start-ups die in een van de eerste stadia zitten door belangrijke aannames naar voren te brengen en teams op één lijn te brengen rond een gedeelde visie. In de structuur wordt een complex idee opgedeeld in vier essentiële categorieën, die elk negen belangrijke elementen van bedrijfsplanning bevatten, waaronder problemen, klantsegmenten, belangrijke statistieken en inkomstenstromen. Deze eenvoudige indeling is met name gericht op duidelijkheid en snelheid, zodat het makkelijker wordt om ideeën te testen, feedback te verzamelen en aan te passen voordat er flink in wordt geïnvesteerd.

De belangrijkste elementen van een sjabloon voor een lean canvas

De sjabloon voor een lean canvas is een strategisch hulpmiddel dat is ontworpen om ondernemers, productteams, interne innovatieprojecten of iedereen die een snelle, collaboratieve manier nodig heeft te helpen nieuwe ideeën te beoordelen en uit te proberen in een duidelijk en beknopt formaat. De sjabloon is gebaseerd op het canvas voor een bedrijfsmodel en is bedoeld voor lean start-ups om snel en efficiënt de belangrijkste aannames te identificeren. Zo kun je sneller leren en beoordelen.

In het lean canvas worden negen essentiële elementen onderverdeeld in vier bredere categorieën om teams te helpen zich te concentreren op wat het belangrijkst is:

• Probleem: met deze categorie wordt het kernprobleem aangeduid dat met een product of service opgelost moet worden en de specifieke klantengroepen die dat probleem ervaren. Hierin worden de essentiële elementen van het probleem behandeld, waaronder klantsegmenten en early adopters, waarbij wordt verduidelijkt wat de marktbehoefte is en op wie het probleem het meest van invloed is.
• Oplossing: in deze categorie wordt een oplossing voorgesteld voor het probleem en waarom deze oplossing zo bijzonder is in de markt. De categorie bevat elementen zoals oplossingen, unieke waardeproposities en concepten op hoog niveau om ervoor te zorgen dat je precies overbrengt wat je aanbiedt en waarom het belangrijk is.
• Kanalen: in de kanaalcategorie wordt beschreven hoe je van plan bent je klanten te bereiken en hoe je bedrijf inkomsten genereert. De essentiële elementen hierbij zijn onder meer kanalen en inkomstenstromen. Deze dienen als leidraad voor beslissingen op het gebied van marketing, distributie en het genereren van inkomsten.

• Kosten: deze categorie omvat de grondbeginselen van de activiteiten en prestaties. Hierin zijn de specifieke kostenstructuur en de belangrijkste statistieken opgenomen, waardoor je een gedetailleerd overzicht hebt van wat er nodig is om het bedrijf te runnen en hoe succes wordt gemeten.

Door deze categorieën en de essentiële elementen grondig in kaart te brengen, hebben ondernemers en teams een beter beeld van hun bedrijfsplan voor meer strategische planning.

Het lean canvas versus het canvas voor een bedrijfsmodel: welk canvas moet je gebruiken?

Zowel het lean canvas als het canvas voor een bedrijfsmodel helpen om een bedrijfsplan op één pagina te visualiseren, maar ze zijn ontwikkeld voor verschillende doeleinden en groeifasen:

• Lean canvas: het lean canvas is ontworpen voor teams in de beginfase of voor ondernemers die nog niet veel zekerheid hebben. Het vervangt financiële gegevens en partnerschappen door specifieke elementen voor start-ups, zoals problemen, oplossingen en belangrijke statistieken, waardoor teams snel aannames kunnen testen en herhalen op basis van hun leerervaringen. Als je bedrijf nog steeds bezig is met het beoordelen van het kernidee of aan het onderzoeken is of het product geschikt is voor de markt, biedt het lean canvas de focus en flexibiliteit die je nodig hebt.

• Canvas voor een bedrijfsmodel: het canvas voor een bedrijfsmodel is meer geschikt voor volledig ontwikkelde bedrijven of bedrijven die klaar zijn om uit te breiden. Het bevat gedetailleerde componenten zoals belangrijke partners, kostenstructuur en klantrelaties, waardoor het beter geschikt is als je bedrijfsmodel verder ontwikkeld is en je prioriteiten onder meer optimalisatie, schaalvergroting of externe financiering omvatten.

Een start-up die bijvoorbeeld een nieuw productconcept verkent, kan het lean canvas gebruiken om risicovolle aannames te identificeren en te testen voordat een enkele regel code wordt geschreven. Maar zodra dat concept gevalideerd is en het team zich voorbereidt om op te schalen, krijg je door over te stappen naar het canvas voor een bedrijfsmodel een bredere kijk op activiteiten, partnerschappen en infrastructuur die nodig zijn om duurzaam te groeien.

Al met al gebruik je een sjabloon voor een lean canvas voor meer snelheid en duidelijkheid tijdens de ideefase en gebruik je een canvassjabloon voor een bedrijfsmodel voor diepgang en om beter te plannen als je opschaalt.

Beste praktijken voor het gebruik van een model voor een lean canvas

Het lean canvas is het meest effectief als het wordt behandeld als een 'levend' document: een document dat meeverandert naarmate het team het probleem, de klant en de markt steeds beter begrijpt. Of je het nu gebruikt als zelfstandig ondernemer of als multifunctioneel team, een paar beste praktijken kunnen helpen om de impact ervan te maximaliseren.

• Hou het simpel: het lean canvas is bedoeld om complexe bedrijfsideeën om te zetten in de meest essentiële componenten. Als je dus te veel informatie toevoegt, heeft het canvas niet meer het beoogde doel.
• Herzie het regelmatig: zakelijke aannames veranderen snel, vooral bij ondernemingen in de opstartfase. De Lean-methodologie legt de nadruk op continu leren, wat betekent dat het van cruciaal belang is om het canvas opnieuw te bekijken.
• Controleer met echte input: een van de belangrijkste kenmerken van het lean canvas is het ontdekken en testen van risicovolle aannames. Validatie door middel van het ontdekken en testen door klanten is essentieel om het risico op verstoringen te verminderen.
• Begin vroegtijdig met samenwerken en doe dit vaak: teams werken beter als iedereen hetzelfde mentale model volgt. Visuele hulpmiddelen zoals het canvas helpen multifunctionele teams om op één lijn te blijven.
• Gebruik het als leidraad voor prioriteiten: het lean canvas bevat wat het belangrijkst is. Teams kunnen het raadplegen en zo consistente, op strategie gebaseerde beslissingen nemen.
• Test en herhaal snel: snelheid is een kernprincipe van 'lean thinking'. Het canvas stelt teams in staat om een overzicht van ideeën te maken, ze te testen met minimale investeringen en deze steeds opnieuw uit te proberen op basis van feedback.

Nadelen van het gebruik van een lean canvas

Beperkt de planning

Het lean canvas is gericht op concepten op hoog niveau, die misschien niet voldoende zijn voor een gedetailleerde planning op de lange termijn. Het is zeer geschikt voor onderzoek in een vroeg stadium, maar het bevat geen financiële prognoses, aanwervingsplannen of operationele workflows.

Een start-up kan het lean canvas gebruiken om het bedrijfsidee in kaart te brengen en de initiële strategie te verduidelijken. Er moet echter nog steeds een volledig bedrijfsplan worden ontwikkeld met gedetailleerde financiële prognoses en groeimijlpalen om te voldoen aan de verwachtingen van investeerders of de raad van bestuur.

De sjabloon voor een bedrijfsplan op één pagina van Confluence is de perfecte oplossing voor mensen met beperkte planningstijd.

Validatie van klanten ontbreekt

Hoewel het lean canvas teams ertoe aanzet om de belangrijkste aannames te identificeren, omvat het geen gedetailleerde validatie of marktonderzoek. Als gevolg hiervan gaan teams mogelijk verder met ideeën zonder de werkelijke vraag te bevestigen.

Een team kan er bijvoorbeeld van uitgaan dat de doelgebruikers met een specifiek probleem te maken hebben. Er moeten dan nog steeds interviews worden afgenomen, enquêtes worden uitgevoerd of prototypes worden getest om die behoefte te valideren en te voorkomen dat het team een oplossing bedenkt op basis van giswerk.

Negeert de marktdynamiek

Voor het lean canvas is het niet nodig dat je grondig onderzoek doet naar marktomstandigheden of concurrentie. Hierdoor kun je minder bewust zijn van veranderend klantgedrag, nieuwe technologieën of opkomende bedreigingen.

Overweeg een direct-to-consumer-merk waarbij het go-to-market-plan wordt uitgestippeld. Het lean canvas kan weliswaar distributiestrategieën zichtbaar maken, maar het team moet alsnog concurrentieanalyses uitvoeren en markttrendonderzoek doen om relevant te blijven in een snel veranderende wereld.

Geeft geen prioriteit aan de uitvoering

Met het canvas definieer je het 'wat' van het bedrijfsplan, maar niet het 'hoe'. Het bevat geen uitsplitsing van bruikbare stappen of tactische plannen voor het ontwikkelen en lanceren van het product.

Een ondernemer kan de waardepropositie en het klantensegment verduidelijken aan de hand van het canvas, maar heeft nog steeds een roadmap voor het product, een tijdlijn voor de marktintroductie en teamrollen nodig om van planning naar uitvoering over te gaan.

Maakt complexe zaken te eenvoudig

De eenvoud van het lean canvas kan een nadeel zijn voor bedrijven met gelaagde bedrijfsmodellen. Meerdere inkomstenstromen, verschillende gebruikerssegmenten of overwegingen op het gebied van regelgeving passen misschien niet precies in een formaat van één pagina.

Een B2B-SaaS-bedrijf kan het canvas gebruiken om zijn kernaanbod te definiëren, maar het heeft nog steeds gedetailleerde documentatie nodig, zoals persoonlijke workflows, prijsmodellen en nalevingsvereisten, om complexere activiteiten te ondersteunen.

Voordelen van het gebruik van een lean canvas

Identificeert belangrijke risico's

Het lean canvas helpt om in een vroeg stadium de meest risicovolle aspecten van je bedrijfsmodel te ontdekken, zoals ongeteste veronderstellingen over de behoeften van klanten of hoe je van plan bent hun problemen op te lossen. Door deze onbekende factoren vooraf onder de aandacht te brengen, kunnen teams ze snel valideren en de kans verkleinen dat er iets ontwikkeld wordt dat klanten niet willen.

Een SaaS-bedrijf kan bijvoorbeeld, ervan uitgaande dat de belangrijkste gebruikers eigenaren van kleine bedrijven zijn, dit vroegtijdig testen door potentiële gebruikers te interviewen en feedback te evalueren. Deze aanpak zorgt ervoor dat het product wordt afgestemd op de werkelijke marktbehoeften voordat de ontwikkeling begint, waardoor het risico van een lage implementatie of vroegtijdige mislukking wordt vermeden. Dit zou kunnen resulteren in verspilde ontwikkelingsinspanningen.

De sjabloon voor risicobeoordelingsmatrix van Confluence is beschikbaar om ondernemers en teams te helpen hun marktbenadering te evalueren.

Definieert de start-upstrategie

Door het volledige bedrijfsmodel op één pagina uit te leggen, helpt het lean canvas oprichters en teams om hun bedrijfsstrategie duidelijk te formuleren. Het benadrukt de relatie tussen het probleem, de oplossing en de klantsegmenten, waarbij teams op één lijn liggen rond een gedeeld begrip van wat ze aan het bouwen zijn en waarom.

Een fintech-start-up die zich richt op kleine bedrijven met weinig ondersteuning kan het lean canvas gebruiken om het kernprobleem — inefficiënte facturering — te koppelen aan een eenvoudige, goedkope oplossing. Deze duidelijkheid stelt het team in staat om prioriteit te geven aan de functies die het belangrijkst zijn en ervoor te zorgen dat iedereen op één lijn zit met de go-to-market-aanpak.

Stroomlijnt de communicatie

Het lean canvas zet complexe bedrijfsideeën om in een eenvoudig visueel framework. Nu alle belangrijke componenten op een rijtje staan, wordt het makkelijker om over het model te communiceren tussen teams en belanghebbenden. Deze duidelijkheid ondersteunt snellere afstemming, feedback en besluitvorming.

Neem bijvoorbeeld een hardware-start-up die zich voorbereidt op een vergadering met investeerders. De oprichter en het team kunnen het lean canvas gebruiken om snel hun doelmarkt, waardepropositie en distributiestrategie over te brengen, zodat belanghebbenden de kans kunnen grijpen en vanaf het begin beter onderbouwde vragen kunnen stellen.

Stimuleert snelle iteratie

Het lean canvas maakt het gemakkelijk om aannames te herzien en te experimenteren met verschillende benaderingen zodra er nieuwe informatie beschikbaar komt. Het formaat van één pagina maakt snelle wijzigingen mogelijk in belangrijke elementen — klantsegmenten, prijsmodellen of waardeproposities — zonder het hele bedrijfsplan te herzien. Dankzij deze flexibiliteit kunnen teams sneller handelen en zich voortdurend verbeteren op basis van feedback.

Een SaaS-start-up die bijvoorbeeld overstapt van een abonnementsmodel naar een freemium-niveau, kan zijn bestaande canvas of bedrijfsplan bijwerken om deze verandering weer te geven. Zo kan het team de impact op verschillende klantsegmenten en inkomstenstromen visualiseren en snel testen of het nieuwe model de gebruikersacquisitie verbetert.

Vereenvoudigt de besluitvorming

Met alle cruciale elementen van het bedrijfsmodel op één plek, helpt het lean canvas teams om afwegingen te maken en beslissingen snel te prioriteren. Het geeft duidelijkheid over wat het belangrijkst is, zoals de behoeften van klanten, het omzetpotentieel en de kostenstructuur, zodat teams snellere, op gegevens gebaseerde keuzes kunnen maken die het bedrijf vooruit helpen.

Stel dat een edtech-team aan het discussiëren is of er een studententool of een dashboard voor docenten moet worden gelanceerd. Ze kunnen het canvas gebruiken om de vraag van klanten, het potentieel om inkomsten te genereren en de distributiestrategie voor elke optie te beoordelen. Deze vergelijking op hoog niveau maakt het makkelijker om een oplossing te kiezen met een grotere impact.

Hoe je een lean canvas aanmaakt

Stap 1. Stel je probleem vast

Begin met het definiëren van het kernprobleem dat je product of service oplost door je te concentreren op de drie belangrijkste pijnpunten die rechtstreeks van invloed zijn op je doelklanten. Deze problemen moeten specifiek, dringend en de moeite waard zijn om op te lossen, en zullen het begin zijn van een projectsamenwerking voor het betrokken team.

Een team dat een platform voor leren op afstand samenstelt, zou bijvoorbeeld kunnen vaststellen dat slechte betrokkenheid, gebrek aan realtime feedback en verwarrende levering van inhoud de belangrijkste problemen zijn voor online studenten.

Stap 2. Definieer klantsegmenten

Definieer duidelijk wie deze problemen ervaart door je publiek op te splitsen in verschillende klantsegmenten op basis van demografie, gedrag, behoeften, enz. Elk segment moet specifiek genoeg zijn om als leidraad te dienen voor product- en marketingbeslissingen.

Het ene klantensegment voor een digitale gezondheidsapp kan bestaan uit werkende professionals die chronische aandoeningen behandelen, terwijl een andere doelgebruiker zich zou kunnen concentreren op preventieve zorg.

Stap 3. Stel je unieke waardevoorstel vast

Beschrijf wat jouw oplossing onderscheidt en waarom klanten jou zouden moeten verkiezen boven de mogelijke alternatieven. Je waardevoorstel moet rechtstreeks verband houden met het probleem van de doelgroep en gericht zijn op hun topprioriteiten.

Een tool voor taakbeheer kan zich bijvoorbeeld onderscheiden door een minimalistisch ontwerp dat minder afleiding biedt voor teams op afstand die asynchroon werk beheren.

Stap 4. Geef een overzicht van je oplossing

Breng de belangrijkste functies van je product of service in kaart die de meest prominente problemen oplossen. Concentreer je op wat je oplossing effectief en anders maakt, maar zorg ervoor dat je je concentreert op de essentie in plaats van op een complete productspecificatie. Dit kunnen specifieke tools, services of workflows zijn die rechtstreeks gericht zijn op de belangrijkste pijnpunten.

Neem bijvoorbeeld een budgetteringsapp gericht op freelancers. De app kan functies benadrukken zoals geautomatiseerde belastingschattingen, het bijhouden van onregelmatige inkomsten en slimme factuurherinneringen. Als alternatief kan een logistiek platform zich richten op het in realtime volgen van leveringen, route-optimalisatie en communicatiemiddelen voor chauffeurs.

Stap 5. Analyseer financiën

Geef aan hoe je bedrijf geld gaat verdienen en waar het geld aan zal uitgeven door een overzicht te geven van de belangrijkste inkomstenstromen en de kostenstructuur om de financiële levensvatbaarheid te waarborgen. Dit stelt oprichters en hun teams in staat duurzaam te plannen en tegelijkertijd lean te blijven.

Software op basis van een abonnement kan bijvoorbeeld maandelijks terugkerende inkomsten van gebruikers genereren, waarbij kosten zoals hosting, klantenservice en ontwikkeling in rekening worden gebracht.

Stap 6. Voltooi en werk bij

Behandel je lean canvas als een levend document dat gedijt bij voortdurende verbetering. Werk het regelmatig bij op basis van feedback van gebruikers, tests of marktverschuivingen. Deze voortdurende verfijning, met name aftermarket-evaluaties, zorgt ervoor dat je strategie in lijn blijft met de realiteit.

Een reisstart-up zou zijn klantensegmenten kunnen herzien nadat hij zich realiseert dat zijn platform meer aantrekkelijk is voor thuiswerkers dan voor vakantiereizigers, waarbij zowel de berichtgeving als de functies dienovereenkomstig worden bijgewerkt.